Yazının tamamı şöyle:
“Son 3 aydır, Memleketler arası Para Fonu (IMF) tarafından arka arda yayınlanan raporlar, 2023-2024 dönemi için 3 kritik önemde küresel ölçekte yaşanacak riske işaret ediyor; 3 kritik alana yönelik olarak ikazlarda bulunuyor. Bunlardan birincisi, global ölçekte değerli ve derinleşen bir sıkıntıya dönüşen ‘yaşam standardı kriziylemücadele’. Bu ifadeyi, bir ölçü daha Türkçeleştirerek, global ölçekte geçim kederi kriziyle gayret olarak özetleyebiliriz. Başta IMF, tüm memleketler arası ekonomik teşkilatlar, G7 ekonomilerinde dahi 2022 yılında manşet enflasyon oranı ortalama yüzde 9-10 bandına yükselmiş iken, nominal fiyatlara tıpkı ekonomilerde yapılan ortalama yüzde 5.9 artışın, G7 ekonomilerinde de reel ücretlerin enflasyon karşısında eridiğine işaret ediyor. Bu nedenle, dünyanın bütününde fiyatla çalışan kesitin genel bir memnuniyetsizliği kelam konusu.
IMF’nin global ölçekte ikinci uyarısı, ‘henüz global iktisatta enkötünün yaşanmadığı’ uyarısı. Zira, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sebep olduğu jeopolitik belirsizlik ve gerginliğin yanı sıra, ‘Kovid-19’ global virüs salgınından bu yana küresel tedarik zincirindekiaksaklıklara yönelik kaygılar ve bu noktada önde gelen iktisatların tedarik güvenliğine yönelik yeni arayışları, özellikle ‘manşet enflasyon’dan çok, ‘çekirdek enflasyonda yapışkanlık’a yönelik riskler, 2023 sonbaharıve 2024 kışının şimdiden kolay geçmeyeceğine işaret etmekte. Bu nedenle, 2023 sonbaharı ve 2024 kışı ismine, tekrar başta IMF, memleketler arası ekonomik teşkilatlar global güç arz güvenliği, global besin arz güvenliği ve global tedarik zincirine yönelik riskleri sorgulamayı sürdürmekteler. IMF, tedarik zincirindeki aksamalar ve artan jeopolitik gerilimlerin, jeoekonomik ayrışmadan kaynaklanan riskler ile birlikte, global tartışmaların merkezine taşındığını belirtiyor.
IMF Lideri Georgieva, teşkilatın iddialarının dünya iktisadının 2023’de 1990’dan bu yana en düşük büyüme suratını kaydedeceğini işaret ederken, 2023-2024 döneminin “zorlu vesisli” olduğunun da altını çizmekte. Bu noktada, IMF’in işaret ettiği 3. kritik global ikaz ise, uluslararası finans sistemine yönelik. IMF, jeopolitik tansiyonların neden olduğu global finansal ayrışmanın, milletlerarası sermaye hareketlerin hudut ötesi akışkanlığının taraf değiştirmesiyle, milletlerarası ödeme sistemlerini ve pay senedi, tahvil ve gayrimenkul üzere varlık fiyatlarını etkileyerek, global finansal istikrar için potansiyelbir risk oluşturduğunun altını çizmekte. IMF’e nazaran kelam konusu global tablo, bankaların fonlama maliyetlerini artırarak, bir yandan karlılıklarını azaltırken, başka yanda özel bölüme verdikleri kredileri azaltarak, makro-finansal istikrara yönelik riskler oluşturabilir.
Bu tabirin manası, uzun vadede makro-finansal oynaklığının şiddetlenebileceği. Ne yazık ki, bunun tesiri gelişmiş ekonomilerden çok yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomiler için daha bariz olacak. Bu nedenle, 2008 global finans krizinden sonraki kritik 5 yılda olduğu üzere, bugünlerde de dünyanın önde gelen 40 iktisadının denetleyici ve düzenleyici regülatör kurumlarının ve finans kurumlarının, bankacılık sistemi için stres testlerine ve senaryoanalizlerine yük verilecek sistematik bir yaklaşıma yönelmelerine muhtaçlık var. ABD’de iflas eden 3, AB’de ise iflas eden 1 banka hatırlandığında, kelam konusu riskler devlet tahvillerindeki faiz oranlarını yükselterek bankaların varlıklarının kıymetini azaltabilir ve fonlama maliyetlerini de artırabilir. Bu nedenle, IMF önde gelen merkez bankalarının enflasyonla gayret ismine faiz arttırmalarının bankacılık sisteminde risk arttırmayacak bir nizamda yönetilmesi gerektiğini hararetle hatırlatıyor. Lider Georgieva’nın ‘Kovid-19’ krizi ile başlayan küresel yoksulluk veaçlık trendinin daha da tehlike yaratan bir noktaya çıkabileceği istikametindeki ihtarını da atlamayalım.”